“เราจะจัดการศึกษาไปทำไมถ้าทำให้คนแปลกแยกจากชุมชนซึ่งเป็นฐานทรัพยากรที่จะทำให้ใช้ชีวิตอยู่ต่อไป เกิดการดูถูกชุมชน ซึ่งแบบนี้ผมว่าเป็นการจัดการศึกษาที่ล้มเหลว”เป็นทัศนะที่สะท้อนให้เห็นถึงระบบการศึกษาในปัจจุบันของคุณวันชัย พุทธทอง แห่งศูนย์พลเมืองเด็ก อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา ผู้ร่วมก่อตั้งโรงเรียนกสิกรรมไร้สารพิษเกาะแต้ว โรงเรียนที่มุ่งคืนความรู้ ภูมิปัญญา และความสุขแก่ชุมชน
เมื่อคนมีการศึกษาทอดทิ้งชุมชน
จากการศึกษาในระบบที่มีเนื้อหาวิชาที่ไกลตัว ไม่เป็นจริงและใช้ประโยชน์ไม่ได้ เน้นความรู้ทาง “วิทยาศาสตร์” จนละเลยความรู้และภูมิปัญญาของท้องถิ่น ทั้งยังแยกขาดจากฐานทรัพยากรในชุมชน ไม่สามารถก้าวลึกลงไปถึงผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของคนในชุมชนได้ มุ่งแต่ผลิตแรงงานให้ภาคราชการหรือภาคอุตสาหกรรมในระบบทุนนิยม
ส่งผลให้การเรียนการสอนถูกแยกออกจากชุมชนอย่างสิ้นเชิง องค์ความรู้ในชุมชน เกษตรกร ชาวประมงพื้นบ้าน ผู้สืบทอดงานด้านศิลปวัฒนธรรม ถูกกันออกจากการเป็นผู้ผลิตองค์ความรู้ให้กับชุมชน โดยถูกทำให้เหลือเพียงเป็นผู้รอรับความรู้ผ่านทางการศึกษาจากภาครัฐซึ่งเป็นการศึกษาในระบบที่เกี่ยวข้องในแต่ละด้าน ส่วนเด็กก็ไม่มีความสุขในการเรียนในห้องเรียน
คุณวันชัยได้กล่าวว่า “คนที่มีการศึกษาทอดทิ้งชุมชน ไม่ดูแลชุมชน อาจจะไปรับราชการ หรือไปทำบริษัท พอชุมชนมีปัญหาก็ไม่กลับมาช่วยชุมชนเพราะกลัวเจ้านายจะว่าหรือกลัวถูกเพ่งเล็ง”
ปัญหาต่างๆ เหล่านี้ ก่อให้เกิดความพยายามที่จะให้มีการจัดการเรียนการสอนที่สอดคล้องกับฐานทรัพยากรและวิถีชีวิตในชุมชน พร้อมทั้งผู้เรียนก็มีความสุขจากกระบวนการจัดการเรียนการสอน จึงนำมาสู่การแลกเปลี่ยนความคิดกันระหว่างครูเอียด (กรรณิกา ปานดำรง) คุณครูจากโรงเรียนเกาะแต้วพิทยาสรรค์ คุณวันชัย พุทธทอง และคณะทำงานศูนย์พลเมืองเด็กสงขลา ลุงนิต(มานิต หนูเพชร) และลุงจิต (จิตร แดงสมาน) จากกลุ่มสันติอโศก โดยเห็นตรงกันว่า การแก้ปัญหาน่าจะเริ่มจากการทำงานกับเด็กและเยาวชน จึงตกลงร่วมกันที่จะจัดการเรียนการสอนนอกระบบขึ้นมาเพื่อแก้ปัญหาให้ชุมชน อ่านต่อ คลิ้กที่นี่
